دوربین تشخیص چهره دوربینی است که قابلیت تشخیص چهره‌ی انسان‌های حاضر در تصویر را داشته، و با پردازش این اطلاعات، اقدام به شناسایی چهره کند. این پردازش می‌تواند به صورت نرم‌افزاری توسط خود دوربین صورت گرفته و یا با فرستادن اطلاعات به یک سیستم مرکزی، توسط آن انجام گیرد. فرآیند تشخیص و شناسایی چهره توسط کامپیوتر و به کمک هوش مصنوعی (AI) انجام می‌شود. با پیشرفت کاربردهای تکنولوژی در سیستم‌های امنیتی، استفاده از هوش مصنوعی جهت دستیابی به قابلیت‌های نوین رونق گرفته است. باید توجه داشت که عبارات تشخیص چهره و شناسایی چهره کمی متفاوت بوده و تشخیص چهره به قابلیت تشخیص وجود چهره‌ی انسان در تصویر توسط کامپیوتر گفته می‌شود اما شناسایی چهره به شناسایی هویت فرد می‌پردازد.

در دنیای امروز، استفاده از دوربین های مدار بسته کاربردی کلیدی یافته است، به طوری که علاوه بر ساختمان‌های تجاری کوچک و بزرگ و حتی منازل، در اماکن عمومی و فضاهای باز نیز سیستم‌های نظارت ویدئویی با استفاده از دوربین های گوناگون فعالند. فعالیت دوربین های مداربسته از مهم‌ترین عناصر امنیت در ساختمان‌های جدید بوده و کمتر ساختمانی را می‌توان بدون دوربین مداربسته یافت. با روند صعودی نیاز به این سیستم‌ها، قابلیت‌های فراوانی به دوربین های مدار بسته اضافه شده است. از جمله‌ی این قابلیت‌ها استفاده از هوش مصنوعی جهت تشخیص و شناسایی چهره است. این قابلیت می‌تواند کاربردی مهم در بسیاری از دوربین های مورد استفاده داشته باشد. لازم است که در هنگام خرید دوربین تشخیص چهره به این امکانات توجه داشت.

تشخیص چهره یا شناسایی چهره

اگرچه این دو عبارت معمولا در جای هم به کار می‌روند، اما باید توجه کرد که فرق اندکی در معنای این دو اصطلاح وجود دارد. تشخیص چهره (Face Detection) به تکنولوژی کامپیوتری گفته می‌شود که قادر است وجود صورت افراد در تصویر را تشخیص دهد. احتمالا در هنگام کار با دوربین عکاسی موبایل‌های هوشمند این قابلیت را دیده باشید. دوربین موبایل حضور انسان در تصویر را تشخیص داده و بر روی آن فوکوس می‌کند. در مقابل اصطلاح شناسایی چهره (Face Recognition) معنایی جزئی‌تر داشته و به فرآیندی پیچیده‌تر اشاره می‌کند. در شناسایی چهره سیستم کامپیوتر قادر است با بررسی المان‌های چهره‌ی تشخیص داده شده آن را شناسایی کرده و با توجه به داده‌های قبلی در پایگاه خود، هویت آن را معلوم کند. اساس کار این تکنولوژی‌ها، هوش مصنوعیست.

شناسایی چهره چگونه انجام می‌گیرد؟

فرآیند تشخیص چهره یک فرآیند پیچیده است، به طور کلی الگوریتم های تشخیص چهره با شناسایی چشم انسان کار خود را شروع می‌کنند. چشم‌ها هدف اول الگوریتم‌ها بوده زیرا که شناسایی آن‌ها توسط کامپیوتر در تصاویر آسان‌تر است. پس از شناسایی چشم، کامپیوتر قادر است به سراغ شناسایی سایر المان‌های صورت از جمله دهان، ابرو و بینی و گردی صورت بپردازد. پس از این که کامپیوتر متوجه شد که یک ناحیه را به عنوان صورت شناخته است، آزمون‌های دیگری روی این داده انجام می‌دهد تا سرانجام مطمئن شود که این ناحیه در حقیقت به یک صورت انسان اختصاص دارد. فرآیند کلی تشخیص چهره به این صورت است. در صورتی که سیستم قادر به شناسایی چهره نیز باشد، در مرحله‌ی بعد به مقایسه‌ی المان‌های صورت با چهره‌های موجود در پایگاه داده‌ی خود پرداخته و در صورت تطابق چهره با یکی از داده‌های از پیش تعیین شده، هویت چهره را حدس می‌زند. شناسایی چهره یک فرآیند بسیار پرکاربرد در سیستم‌های امنیتی امروزه است و به طور خاص توسط دولت‌ها و سازمان‌های امنیتی برای تشخیص هویت افراد خاطی و پیدا کردن سابقه‌ی آن‌ها به کار می‌رود. البته باید توجه داشت که فرآیند تشخیص و شناسایی چهره می‌تواند خطا داشته و ۱۰۰ درصد قابل اطمینان نیست، هرچند با پیشرفت هرروزه‌ی تکنولوژی و پیاده‌سازی الگوریتم‌های بهینه‌تر بر روی دوربین تشخیص چهره، این خطا رو به کاهش است.

کاربرد تشخیص چهره

قابلیت شناسایی چهره امروزه بر روی گوشی‌های هوشمند نیز یافت می‌شود. یکی از متداول‌ترین کاربرد‌های این قابلیت بر روی دوربین موبایل امکان استفاده از چهره‌ی فرد به عنوان رمز ورود است که روشی سریع‌تر نسبت به استفاده از رمز عبور یا اثر انگشت می‌باشد. این دستگاه‌ها با قابلیت تشخیص چهره‌ی فردی که قصد استفاده از آن را دارد و مقایسه‌ی آن با چهره‌های  از پیش معرفی شده توسط کاربر، اجازه یا عدم اجازه‌ی استفاده از موبایل توسط او را صادر می‌کنند. از دیگر کاربردهای مهم این تکنولوژی استفاده از آن برای تشخیص هویت در سیستم‌های امنیتی است. به طور مثال در استادیوم‌ها، فروشگاه‌های بزرگ و فرودگاه‌ها می‌توان افراد مجرم یا سابقه‌دار را تشخیص داده و در صورت نیاز، پیگیری کرد. کاربرد این فناوری در دوربین مداربسته استفاده از آن را ساده‌تر و گسترده‌تر کرده است. مقامات امنیتی می‌توانند به استفاده از تصاویر ضبط شده توسط دوربین های مدار بسته قادر به تشخیص چهره و با داشتن دسترسی به پایگاه داده‌ای بزرگ شامل افراد جامعه و به خصوص افراد فراری یا سابقه‌دار، اقدام به شناسایی چهره‌ی افراد حاضر در تصویر کنند. به این روال از وقوع بسیاری از جرائم پیشگیری کرده و یا فرد خاطی را پس از وقوع جرم شناسایی می‌کنند. همچنین در دستگاه های عابربانک (ATM) نیز وجود یک دوربین مجهز به قابلیت تشخیص چهره قادر است از سوءاستفاده‌های احتمالی و دستبرد به حساب‌های شخصی افراد جلوگیری کند.

دوربین تشخیص چهره

با استفاده از دوربین های مداربسته شناسایی چهره ارگان‌ها قادرند افراد تحت نظر را به صورت دقیق‌تر و بهینه‌تر بررسی کرده و از حضور هر فرد در مکان‌های مختلف آگاه شوند. این قابلیت که در دوربین‌های جدیدتر و با تکنولوژی پیشرفته‌تر پیاده شده است، می‌تواند تصاویر ضبط شده را مرتباً پردازش کرده و در صورت انطباق با تصاویر موجود در دیتابیس خود، متوجه شود. می‌شود تصاویر افرادی از قسمت‌های مختلف شرکت را جهت اطمینان وارد پایگاه داده‌ی سیستم امنیتی کرد و از وجود نظارتی بهتر مطمئن شد. به طور کلی می‌توان گفت که دوربین مداربسته شناسایی چهره (و تشخیص چهره) دوربینی جدید با استفاده از تکنولوژی نوین و هوش مصنوعیست که قادر است با تشخیص حضور افراد و شناسایی آن‌ها، از بسیاری از جرائم پیشگیری کرده یا از نظارت و امنیت هرچه بیشتر مطمئن شود. امروزه این دوربین ها در صورت نیاز مشتریان در بازار و برندهای مختلف قابل تهیه‌اند.